PHP : Hypertext Preprocessor (Türkçe: Üstünyazı Önişlemcisi) (Aslen: Personal Home Page – Kişisel Ana Sayfa), internet için üretilmiş, sunucu taraflı, çok geniş kullanımlı, genel amaçlı, içerisine HTML gömülebilen betik ve programlama dilidir.
İlk kez 1995 yılında Rasmus Lerdorf tarafından yaratılan PHP’nin geliştirilmesi bugün PHP topluluğu tarafından sürdürülmektedir. Ocak 2013 itibarıyla 244 milyondan fazla web sitesi PHP ile çalışırken 2.1 milyon web sunucusunda PHP kurulumu bulunmaktadır.
PHP kodları PHP işleme modülü bulunan bir web sunucusu tarafından yorumlanır ve çıktı olarak web sayfası üretilir. Bu kodlar veriyi işlemek üzere harici bir dosyaya kaydedilerek çağırılabildiği gibi doğrudan HTML kodunun içine de gömülebilir.
Personal Home Page zaman içinde bir komut satırı ara yüzü sunacak şekilde evrilmiştir, Personal Home Page-GTK yardımıyla grafiksel masaüstü uygulaması geliştirmek de mümkündür.
Personal Home Page özgür bir yazılım olup Personal Home Page Lisansı ile dağıtılmaktadır. Bu lisans kullanım şartları kısmında GNU Genel Kamu Lisansı ile örtüşmese de, Personal Home Page tüm web sunuculara ve hemen hemen tüm işletim sistemi ve platforma ücretsiz olarak yüklenebilir.
PHP Tarihçe
Personal Home Page ‘nin geliştirilmesi 1994 yılında Rasmus Lerdorf’un kişisel web sitesini yönetmek için bir takım CGI (İngilizce: Common Gateway Interface) Perl betikleri yazmasıyla başladı.
Rasmus bu betikler yardımıyla özgeçmişini sitede görüntülüyor ve sitenin ziyaretçi trafiğini kaydediyordu. Bir süre sonra web formları ile etkileşime girebilecek, veri tabanları ile iletişim kurabilecek ve daha hızlı çalışabilecek şekilde bu betikleri C ile yeniden kodladı ve bu uygulamaya Kişisel Ana Sayfa/Form Yorumlayıcı adını verdi.
Personal Home Page/FI yardımıyla basit anlamda dinamik web siteleri oluşturmak oldukça kolaydı. Rasmus, 8 Haziran 1995 tarihinde hata ayıklama sürecini hızlandırmak ve kaynak kodu iyileştirmek üzere bir Usenet tartışma grubunda Personal Home Page/FI uygulamasını Personal Home Page Tools (PHP Tools) adıyla ilk kez duyurdu. 2013 yılı itibarıyla Personal Home Page içinde mevcut olan Perl benzeri değişken tanımlama, form yönetimi ve betik kodları arasına HTML kodu yerleştirebilme gibi temel özellikler bu ilk sürümde de mevcuttu.
Sözdizimi genel olarak Perl’e benzese de daha kısıtlı ve basit ancak daha tutarsızdı. Bir geliştirme takımıyla aylar süren çalışma ve test aşamalarının ardından PHP/FI 2 sürümü 1997 Kasım ayında resmi olarak duyuruldu.
Zeev Suraski ve Andi Gutmans 1997 yılında ayrımlayıcı’yı baştan yazdılar ve dilin ismini PHP: Hypertext Preprocessor olarak değiştirerek PHP 3 ün temellerini attılar. Bunu PHP 3 ün herkese açık olan test sürecinin başlaması izledi ve 1998 yılının Haziran ayında Personal Home Page 3 resmi olarak duyuruldu.
Suraski ve Gutmans bu sürecin ardından Personal Home Page’nin çekirdeğini sil baştan kodlamak suretiyle 1999 yılında Zend Motorunu geliştirdiler ve İsrail’in Ramat Gan kentinde Zend Technologies isimli bir şirket kurdular.
22 Mayıs 2000 tarihinde temelleri Zend Engine 1.0 ile güçlendirilmiş Personal Home Page 4 duyuruldu ve Ağustos 2008 itibarıyla 4.4.9 sürümüne ulaşana kadar aktif olarak geliştirildi. Bugün PHP 4 ün geliştirilmesi durdurulmuştur ve güvenlik güncellemeleri dahil olmak üzere üzerinde hiçbir iyileştirme yapılmamaktadır.
13 Temmuz 2004 tarihinde yeni Zend Engine II ile güçlendirilmiş Personal Home Page 5 yayınlandı. Personal Home Page 5, nesneye yönelik programlama için çok daha fazla olanak sağlıyor, Personal Home Page Veri Nesneleri (PDO) eklentisi yardımıyla veri tabanlarına erişim için oldukça tutarlı ve hızlı bir ara yüz yanında performansa yönelik çok sayıda iyileştirme barındırıyordu.
2008 yılında Personal Home Page 4 ün tutarlı sürümünün yayınlanması durduruldu ve Personal Home Page 5 geliştirilmesi devam eden tek tutarlı sürüm oldu. Personal Home Page duruk içselleştirim özelliği barındırmıyordu ancak 5.3 sürümü ile bu önemli eksik giderildi.
2020 yılında Personal Home Page’nin son sürümü 8.0 çıktığından beri uygulamaya, isimli parametreler, union türleri, nitelikler, constructor nitelik promosyonu, nullsafe operatörü, match ifadesi, JIT(Just in Time), static türünde değer döndürme, mixed türü, throw ifadesi, nesnelerde ::class sözdizimi, try-catch sözdiziminin hata değişkeni belirtmeden kullanımı, parametre listelerinin sonunda virgül kullanımı, string değişkenlerde otomatik Stringable ara yüze geçiş, str_contains() fonksiyonu, str_starts_with() ve str_ends_with() fonksiyonları, string birleştirme önceliği eklendi ve son sürüm hata düzeltme sürümü 8.1.4 ile birlikte hatalar giderildi.
